Kategori : ENERJİ GÜNDEMİ - Tarih : 12 Temmuz 2017
Birleşmiş Milletler Çevre Programı UNEP,( Birleşmiş Milletler’de çevre konusunun eşgüdümünü, çevrenin durumunun küresel düzeyde sürekli gözden geçirilmesini, çevre sorunları hakkında uluslararası toplumun dikkatinin çekilmesini ve uluslararası ve ulusal çevre politikasının ve hukukunun gelişiminin sağlanmasını amaçlayan UNEP 1999 yılında BM Genel Kurulu tarafından, her yıl toplanacak biçimde küresel çevre bakanları forumunun oluşturulmasına karar verilmiştir. UNEP Yönetim Konseyi toplantılarıyla eşzamanlı olarak yapılan Küresel Çevre Bakanları Forumunun ilk toplantısı 2000 yılında Malmö/İsveç’te gerçekleştirilmiştir.
Daha gerilere gittiğimizde 1972 yılında Stokholm’de gerçekleştirilen Birleşmiş Milletler İnsan Çevresi Konferansı’nda, Birleşmiş Milletler’de (BM) çevre sorunlarını küresel boyutta ele alacak uluslararası bir organın kurulmasına karar verilmiş olduğunu ve bunun üzerine, BM Genel Kurulu’nun 2997 sayı ve 15 Aralık 1972 sayılı kararıyla, Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP), BM’ye bağlı bir “program” olarak oluşturulduğunu, bahse konu Karar uyarınca, 58 üye ülkeden oluşacak biçimde ve 4 yıllığına seçilmek üzere “UNEP Yönetim Konseyi” ile “Çevre Fonu” kurulduğunu, ayrıca, Birleşmiş Milletler örgütleri arasında çevre alanında eşgüdümü sağlamak üzere “Çevre Koordinasyon Paneli” oluşturulduğunu görmekteyiz.[i]
İsveç, organik gıda piyasasının yılda yüzde 5 ila 7 arasında arttığı Avrupa’da yeşil alışverişçiler listesinin başında yer alan AB’de organik gıda tüketiminde ilk sırada gelen , içecek ambalajlarını ve şişelerinin geri dönüşümünü önemseyen , enerjisinin en büyük payını yenilenebilir kaynaklardan alan çevre duyarlı Yeşil İsveçlilerin Ülkesi İsveç giyim perakende zinciri H&M organik pamuk kullanımında bir dünya lideridir ve hükümet çevre teknolojisinin araştırılması ve geliştirilmesi için 400 milyon kron tahsis etmiştir. Avrupa Komisyonu’nun bir çalışması İsveç halkının yüzde 40’ının 1 ayda eko etiket taşıyan ürünler satın aldığını ortaya çıkarmıştır. Bu oran Avrupa ortalamasının çok daha üstündedir. Son yıllarda, köklü markalar kendi koleksiyonlarında organik kumaşlar kullanmaya başlarken, organik kıyafet satan daha da çok mağaza açılmıştır. Textile Exchange Organizasyonu’na göre, H&M dünyanın en çok organik pamuk kullanan markasıdır. İkinci el giyim piyasası da hem mağazalarda hem de internet üzerinde yükseliştedir. Vintage modası o kadar popülerdir ki zincir mağazalar bile ikinci el ürünler satmaktadır. İsveç giyim şirketi Weekday, moda mağazası Grandpa’nın da yaptığı gibi yeni kıyafetlerin yanısıra vintage parçalar da satmaktadır. İsveç’in ilk ve tek vintage giyim fuarı Vintagemässen 2008 yılında Stockholm’de başladı ve şu anda her yıl 6000’den fazla insanı kendine çekmektedir.
[i]İsveç Devletinin resmi sitesinde Çevre Bakanlığı bölümünde , İsveç’in Kutuplar konusundaki Yeni Politikası konulu haberinde Arctic (Kuzey Kutbu)nun , yerel, ulusal ve küresel önemini yeri doldurulamaz bir varlık olarak anlatmaktadır. “Arctic’te güvenlik ve çevrenin korunmasını güçlendirip geliştirmeliyiz. İsveç, Arctic’deki tüm gelişmelerin çevre açısından sürdürülebilir olmasını sağlamak için çalışacaktır. Önceliklerimiz, karadaki ve denizdeki biyoçeşitlilik ve ekosistemlerin daha fazla korunması, iklim çabalarının geliştirilmesi ve kaynakların sürdürülebilir kullanımıdır”şeklinde de Kuzey Kutbu vizyonuna vurgu yapmaktadır.
İsveç’te Çevre ve Enerji konusunda iki Türk bakan olduğuna da değinirsek Bunlardan ilki Yeşiller ve Çevre Partisi’nden iki dönem milletvekilliği yapan Gaziantep’te doğan Mehmet Kaplan, diğeri de Süryani kökenli Mardin doğumlu Enerji Bakanı İbrahim Baylan, Sosyal Demokrat Parti üyesi. 2009-2011 arası partinin genel sekreterliğini yapan Baylan, 2004-2006 yılları arasında da Eğitim Bakanı olarak görev almıştı.[ii]
2 Haziran 2017 ‘de Politika Koordinasyon ve Enerji Bakanı İbrahim Baylan, Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) İcra Direktörü Fatih Birol ile Stockholm’de bir araya geldi. Toplantı, Baylan’ın başkanlık edeceği 7-8 Kasım 2017’de Paris’te yapılacak ,International Energy Agency (IEA) Bakanlar Toplantısı öncesindeki hazırlıkların bir parçasıydı.Toplantı sırasında Baylan, Bakanlar Toplantısı hazırlıkları hakkında bir durum raporu aldı. Toplantı gündemi ve yapısı tartışıldı.[iii]
İsveç Çevre ve Enerji Bakanlığı enerji konusundaki vizyonunu ndan önce enerjinin ne olduğunu tanımlamış.. Bu tanıma göre enerji , enerjinin üretimi, dağıtımı ve kullanımı ile ilgilidir. Ekolojik sürdürülebilirliği, rekabetçiliği ve arz güvenliğini uzlaştırmayı amaçlar. Elektrik, ısıtma ve gaz piyasaları, enerji verimliliği ve biyoenerji, güneş enerjisi ve rüzgar ve hidroelektrik gibi yenilenebilir enerjiyle ilgili konuları içerir.
Vizyona dair ise, Enerji politikasının genel amacı, rekabet koşullarında kısa ve uzun vadeli enerji arzını sağlamaktır. Enerji politikası, sağlıklı, sürdürülebilir enerji kullanımı şartlarını ve sağlık, çevre ve iklim değişikliği üzerine düşük bir etkiye sahip, düşük maliyetli bir İsveç enerji arzı yaratmayı amaçlamaktadır. Enerji politikası aynı zamanda ekolojik olarak sürdürülebilir bir topluma geçişi kolaylaştırmayı amaçlıyor. Bu, İsveç’teki sağlıklı ve ekonomik gelişmeyi destekleyecektir.Riksdag’ın Haziran 2002 tarihli enerji politikası ilkeleri hakkındaki kararında diğer enerji politikası hedefleri bulunmaktadır (Govt Bill 2001/02: 143). ‘Birleşmiş İklim ve Enerji Politikası – Enerji’ tasarısına uygun olarak, bir takım yeni enerji politikası hedefleri benimsenmiştir (2008/09/16/2003 Bill:).
Buna göre
2020 yılında, toplam enerji tüketiminin en az yüzde 50’si yenilenebilir enerji kaynaklarından gelmelidir.
2020 yılına kadar ulaştırma sektörü, en az yüzde 10’luk yenilenebilir enerji hedefini karşılamalıdır.
2020 yılına kadar enerji verimliliği yüzde 20 oranında artmalıdır. Bu, enerji yoğunluğundaki yüzde 20’lik bir azalmanın, 2008 yılına göre 2020 yılına kadar sektörler arası bir hedef olarak ifade edilmektedir.
Taşımacılık ve endüstri, İsveç’teki sera gazlarının en büyük yayılım alanlarından biridir. Hükümet, sera gazı emisyonları, yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği için niceliksel iklim ve enerji hedeflerini ve bu hedeflere ulaşmak için özel araçlar i kullanarak, fosil yakıt temelli bir toplumdan geçiş için uzun vadeli istikrarlı koşulların temelini atıyor ve Sürdürülebilir enerji ve ulaşım sistemlerine doğru ilerliyor.
Yine Çevre ve Enerji Bakanlığının resmi sitesindeki açıklamalarına dayanarak ; Hükümet, uzun vadeli sürdürülebilir bir enerji anlaşması imzalamak amacıyla enerji politikası konulu partiler arası görüşmeler için Enerji Komisyonu atamayı hedeflemektedir. Hükümetin bu görüşmelerde başlangıç noktası, nükleer enerjinin yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği önlemleri ile değiştirilmesi ve İsveç’in uzun vadede yüzde 100 yenilenebilir enerji ile güçlendirilmesi olacaktır.
Isveç Kültür’ün verilerine göre, 2010 yılında İsveç halkı içecek kutularının geri dönüşümü konusunda önceki yıllardan çok daha dikkatliydi. Tüm alüminyum kapların ve pet şişelerin %90’lık geri dönüşüm hedefine ulaşılmak üzeredir, şu anda bu oran %88’dir.İsveç geri dönüşüm şirketi Returnpack’in son istatistiğine göre, İsveç halkı depozito sistemiyle kişi başı ortalama 146 kap ve şişenin geri dönüşümünü sağlamıştır. Son yıllarda Returnpack, insanların geri dönüşüme daha çok katkıda bulunması için, kutu ve şişelerin toplanması karşılığında verilecek depozitoyu ve Pantamera gibi yenilikçi reklam şirketlerinin sayısını iki katına çıkarmak gibi birtakım yöntemler öne sürmüştür.
KTH,[iv] Kraliyet Teknoloji Enstitüsü çevre ve sürdürülebilir gelişim alanlarındaki eğitim ve araştırmalarıyla Avrupa’nın önde gelen teknoloji enstitülerinden biridir. Üniversite, bir çevre müdürü ve sürdürülebilir gelişim için bir yardımcı başkan atamıştır. 8 milyon kronluk bir bütçeyle, birtakım stratejik kiralamalarla ve yeni KTH Sürdürülebilirlik Konseyi ile bu çaba çevre çalışmalarında KTH tarihindeki en büyük yatırımı oluşturmaktadır.
Sürdürülebilirlik Araştırmasında en göze çarpan yüksek ğretim kurumu Chalmers Teknoloji Üniversitesi. . Birçok bölüm çevre bilimine odaklanmakla birlikte konuların kapsamı açısından Chalmers’ın neredeyse tamamında çevre sorunları işlenmektedir… Küresel Sürdürülebilirlik İttifakı; Chalmers Teknoloji Üniversitesi, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü, Tokyo Üniversitesi ve Zürih Federal Teknoloji Enstitüsü arasında uluslar arası bir ortaklıktır. Bu ittifak, çevre bilimi ve sürdürülebilir gelişim odaklı karmaşık küresel konuların araştırılması ve geliştirilmesine teşvik etmeyi amaçlar.
2011’de hükümet çevre teknolojisi şirketlerinin büyümesi ve gelişmesi için elverişli koşullar sağlamak amacıyla çevre teknolojisi için yeni bir strateji sunmuştur. Bu stratejinin üç temel amacı vardır: Birincisi İsveç çevre teknolojilerinin ihracatı için teşvik etmek ve böylece İsveç’te ve tüm dünyada sürdürülebilir ekonomik büyümeye katkı sağlamak, ikincisi Çevre teknolojisinde araştırma ve yeniliğe teşvik etmek ve İsveç’teki yeşil teknoloji şirketlerinin gelişmesi için gerekli koşulları yaratmak ve son olarak yenilikleri ticarete dökmeyi kolaylaştırmakBu strateji, 2011’den 2014’e her yıl 100 milyon kron tahsis edilerek toplamda 400 milyon kron ile desteklenmiştir. İsveç İstatistik Kurumu ve İsveç Çevre Teknolojileri Konseyi’nin istatistiklerine göre, İsveç’in çevre teknolojileri sektörü yaklaşık 40,000 insana iş sunmaktadır ve yaklaşık 120 milyar kron gelir sağlanmaktadır.
İsveç bunca yoğun çabaları içinde bu çevre bilincinin küçük yaşlardan itibaren kazandırılması konusunu ve çocukları ıskalamayan bir ülke . Bunun bir örneği İsveç’teki bir hayvanat bahçesi, nesli tükenmekte olan türlere dair bilinç kazandırmak için sergilen sanal hayvanlar.
İsveç’teki Eskilstuna’daki Parken Hayvanat Bahçesi, çocuklara çevreye duyarlı bakmanın önemini anlatan sayısal hayvanlar yaratmak için ya da “Digimals” olarak adlandırdıkları bir arttırılmış gerçeklik (Augmented Reality ) sunuyor.
Ormansızlaşma, kaçak avlanma ve iklim değişikliği gibi karşılaştıkları yeni tehditleri atlatmak için hayvanların nasıl değişmesi gerektiğini göstermek için oluşturulmuş bu dijital hayvanlar ,tehdit altında olan yaban hayatımızın tüyler ürpeten ve insanı derin uykusundan uyandıran hatırlatıcısı niteliğinde Digimals, bazı hayvanların hayatta kalması için oluşması gereken gerekli uyarlamaları(adaptasyon) gösterir. Örneğin, aşağıdaki sitede yer alan video, papağan benzeri kanatlara sahip bir maymun gösterir.[i]
Son olarak İsveç -HAYDİ İKLİMİ BİRLİKTE KURTARALIM sitesini ziyaret etmenizi önerirm. Sayfanın mesajı şöyle . “Hala iklimi birlikte kurtarabiliriz. İsveç düşük karbon emisyonlarını ekonomik büyümeyle birleştirirken -akıllı iklim sürdürülebilir çözümlerle gelişiyor. Ya sizin Ülkenizde durum nasıl, siz neler yapıyorsunuz ?-Together, we can still save the climate. Sweden combines low carbon emissions with economic growth, and climate-smart, sustainable solutions flourish. How is your country doing?
Hazırlayan: H.Çiğdem Yorgancıoğlu http://www.cigdemyorgancioglu.org/
References
https://www.parkenzoo.se/digidjur/
http://www.isveckultur.com/doga/isvecte-surdurulebilir-yasam/
https://www.dailydot.com/debug/swedish-zoo-digital-ar-animals/http://www.government.se/government-of-sweden/ministry-of-the-environment/
[i] The Daily Dot – This zoo is raising awareness about endangered species with virtual animals https://www.dailydot.com/debug/swedish-zoo-digital-ar-animals/
Parkgoers can see the Digimals in their enclosures throughout Parken Zoo using the “Digidjur” app. It is available free on both iOS and Android.
