Kategori : ELEKTRİK ENERJİSİ, ENERJİ GÜNDEMİ - Tarih : 24 Şubat 2014
Serbest Tüketici Limiti’nin 30 Ocak 2014 Tarihli ve 28898 Sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan Kurul Kararı ile 4500 kWh/yıl değerine düşürülmesiyle birlikte aylık ortalama 133 lira harcaması olan aboneler serbest tüketici olabilecek. Limitteki bu düşüş ile birlikte 0 kWh/yıl (limitin ortadan kaldırılarak her tüketicinin serbest tüketici kategorisine ulaşması) hedefi için bir adım daha atıldı. 4 Eylül 2002 tarihli ve 24866 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmak suretiyle yürürlüğe giren ilk Serbest Tüketici yönetmeliğiyle bugüne kadarki süreçte bu limit aşağıdaki tabloda belirtildiği gibi düşüş göstermiştir.
Kendi tedarikçisini seçme şansına sahip olan serbest tüketicilerin tedarikçilerini seçmeden önce bilmeleri gereken hususlar vardır. Yazımda, serbest tüketicileri bilgilendirme yönünde bu hususlardan bahsedeceğim. Kendi elektrik tedarikçisini seçmek isteyen bir tüketicinin ilk dikkat ettiği nokta tabi ki de en ucuz fiyatı hangi tedarikçinin sağladığıdır. Fakat sürekli, güvenilir ve kaliteli bir elektrik tedariği için fiyatın yanısıra göz önünde bulundurulması gereken noktalar vardır. Bilindiği üzere elektrik tarifeleri yapılırken farklı kullanımlara göre değişik elektrik tarife grupları oluşturulmuştur. Her bir tarifenin ayrı fiyatlandırması bulunmakla birlikte bu fiyatlar her 3 ayda bir EPDK tarafından yeniden düzenlenmektedir.
Serbest Tüketici olarak indirimli elektrik alma, belirlenen bu tarife fiyatlarına uygulanan indirim oranında ucuza elektrik ihtiyacını karşılama anlamına gelir. Tüketiciler elektrik ihtiyaçlarını karşılamak için bölgenin dağıtım firmasıyla çalışmaya devam edebilecekleri gibi, tedarikçi kategorisinde lisanslandırılmış firmalarla da anlaşabilirler. Tedarikçi ve tüketici arasındaki ticari ilişkinin temel çalışma mantığı şu şekildedir: Tüketimini karşılamak için tedarikçisini seçen tüketiciyle elektrik tedarikçisi arasında bir anlaşma sağlanır, tedarikçi tüketiciye elektriğini satar, dönem içerisinde sattığı elektriği faturalandırır ve tahsilatını gerçekleştirir. Piyasadaki uygulamalar yetkili kurumların kontrolü altındadır ama tedarikçi ile tüketici arasındaki 
fiyat anlaşması, faturalar veya sözleşmeler bu iki taraf arasında gerçekleşir. Elektrik somut olarak alınıp satılan bir varlık olmadığı için bunu bir hizmet satışı olarak düşünebiliriz, bu yüzden de fiyatın yanısıra hizmetin kalitesi unutulmamalıdır. Tüketici hizmet kalitesi işin içine girdiği zaman çekimser davranıp, tedarikçisini değiştirmemeyi tercih eder çünkü kafasındaki soru işaretlerinden dolayı önyargılı davranmaktadır. Tüketiciyi bu duruma sürükleyen birkaç konuya değineceğim.
– Mevzuat gereği serbest veya serbest olmayan tüketicilerin her ikisininde elektrik sayaçları bağlı oldukları dağıtım şirketlerinin sorumluluğunda bulunmakta ve bu dağıtım firması tarafından okunmaktadır. Okunan bu değeler ve bilgiler ”Sayaç Okuma Tutanağı” ile tüketicilere teslim edilmektedir. Bu bilgiler online olarak da sisteme girilmektedir. Sayaç verilerini alan elektrik tedarikçileri serbest tüketiciyle yaptıkları anlaşmaya göre faturalandırmalarını gerçekleştirmektedir. Serbest tüketiciler de bu fatura tutarını tedarikçileriyle yaptıkları anlaşmaya göre ödemektedirler. Burdan da anlaşılacağı üzere sayaç okuma işlemi serbest tüketici veya serbest olmayan tüketici için aynıdır.
– Elektrik dağıtımı elektriğin son kullanıcıya ulaştırılmasıdır. Bir dağıtım sisteminin şebekesi elektriği iletim sisteminden tüketiciye ulaştırır. Örnek olarak, şebeke; trafo merkezleri, orta gerilim hatları, dağıtım merkezleri, dağıtım transformatörleri, alçak gerilim dağıtım hatları ve bazen ölçü devrelerini kapsar. (http://tr.wikipedia.org/wiki/Elektrik_da%C4%9F%C4%B1t%C4%B1m%C4%B1) Serbest tüketici konumuna geçişte, kullanılan elektriğin dağıtımı, kalitesi, bağlantı yeri, dağıtım şirketi değişmez bu yüzden serbest tüketici olmuş bir kullanıcı elektrikte meydana gelebilecek elektrik kesintisi, voltaj düşüklüğü, dağıtım aksaklıklarının veya arızalarının tedarikçisinden kaynaklandığını düşünmemelidir. Çünkü kullanılan elektrik dağıtım sistemi serbest olmayandan serbest olan tüketici konumuna geçişte aynı kalmaktadır.
– Yukarda şu hususu belirtmiştik: Serbest Tüketici olarak indirimli elektrik alma, belirlenen bu tarife fiyatlarına uygulanan indirim oranında ucuza elektrik ihtiyacını karşılama anlamına gelir. Bu yüzden İndirim birim fiyata uygulanır, faturada belirlenen diğer fiyat bileşenlerine (KDV, Belediye Tüketim Vergisi, TRT Payı, Dağıtım Bedeli, İletim Bedeli, Kayıp Bedeli, Enerji Fonu) sabit değerli olanlarda indirim söz konusu değildir.
– Yıl içerisinde veya gün içerisinde tüketim miktarı değişik nedenlerden dolayı tüketiciler arasında farklılık göstermektedir. Serbest tüketici olup tedarikçi seçme süreci başlayınca, tedarikçiler yüksek indirim oranıyla daha kaliteli bir hizmet sunabilmek ve müşteriyi portföylerine dahil etmek için eski dönem tüketim verilerini bilmek isterler. Ancak, tüketimin fatura tutarı yerine kWh değeri önemlidir. Çünkü sürekli değişen tarife değerleri yerine tüketilen enerji miktarının bilinmesi tedarikçinin yıllık planlaması ve müşterisine daha uygun koşullar sunabilmesi için önemlidir.
Elektrik sisteminin özelleştirmelerle birlikte gelişiminin hızlanmasıyla birlikte piyasa katılımcıları arasında farklı bağlantılar öne çıkmaya başladı. Serbest tüketici ve Tedarikçi de bu ikili çalışmalardan birini oluşturmaktadır. İndirimli elektrik tedariğini oluşturan bu iki tarafın yanısıra, bu aşamada yetkili Resmi Kurumlar ve özelleştirmelerin ardından özel sektörü temsil eden dağıtım firmaları diğer katılımcıları oluşturmaktadır. Bütün katılımcılar için düzenlemeler ve kontrollerin devamı sağlanmakta koşullara uyum sağlaması için sürekli bir çalışma yürütülmektedir. Unutulmamalıdır ki tedarikçi ve serbest tüketiciyi bir arada tutan bağlayıcı etmen de yapılan sözleşmedir. Sözleşmenin bütün maddeleri titizlikle incelenmeli iki taraf için de verimli anlaşma sağlanmalıdır.
Yazan: Celaleddin Can TUTAŞI – Bilkent Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisi / Enerji Gazetesi
Yayıncı: Enerji Gazetesi
