Kategori : ENERJİ GÜNDEMİ - Tarih : 13 Mart 2023
Nexus yaklaşımı, su, enerji ve gıda güvenliği ile bu güvenliğin temelini oluşturan ekosistemlerin doğrudan veya dolaylı olarak birbirine bağımlı olduğunu belirtmektedir. Bu yaklaşım, su, enerji ve tarım / gıda politikalarının sinerjisini anlamaya dayalı, karşılıklı yarar sağlayan sorumlulukları tanımlamaktadır. Ayrıca, ekosistemlerin bütünlüğünü ve sürdürülebilirliğini koruyan uygun dengeleri ve sinerjileri belirlemek için kapsamlı ve şeffaf bir çerçeve sağlamaktadır. Nexus yaklaşımı ile tüm dünyadaki su, enerji ve gıda ile konuları tek tek ele almak ile hepsini kapsayan bütüncül bir değerlendirme yapılmaktadır.
Dünyadaki tatlı su kaynaklarının büyük bir çoğunluğu tarımsal faaliyetler; geriye kalan kısmın önemli bir bölümü de sanayi, evsel veya elektrik üretimi için kullanılmaktadır. Birçok ülke, gıda üretiminin sulama ihtiyaçlarını karşılamak için barajlarında ve rezervuarlarında su bulundurmak zorundadır. 
Bunun yanı sıra elektrik üretimi de – özellikle konvansiyonel üretim yöntemlerinde – önemli miktarda su gerektirmektedir. Bu durum genellikle sınırlı olan mevcut su kaynakları hakkında sektörler ve ülkeler arasında karşılanması zor talepler olmasına, hatta siyasi çatışmalar yaşanmasına neden olabilmektedir. İklim değişikliği de insanlar ve ekosistemler üzerinde önemli etkilere sahiptir. Bu etkiler, nüfusun artması ve ekonomilerin büyümesi nedeniyle artan su talebi, daha yüksek sıcaklıklar ve belirli bölgelerdeki yağış miktarının azalması ile daha da kötüleşmektedir.
Tüm bu zorlukların, birbiriyle bağlantılı sektörlerin daha iyi yönetilmesini sağlayarak ele alınması gerekmektedir. Çevre yönetiminde öne sürülen Nexus yaklaşımı bu noktadaki kilidi açabilme potansiyeline sahiptir. Bu yaklaşım, ekosistemleri destekleyen ihtiyaçları güvence altına alırken tarafların enerji, tarım ve su için ortaya koydukları talepleri uzlaştırabilmektedir. Fakat bu yaklaşımın sürdürülebilir sonuçlar üretebilmesi için kapsayıcı, adil ve şeffaf iş birlikleri geliştirilmelidir.
Nexus yaklaşımını daha iyi anlayabilmek için su, gıda ve enerji konularının birbirleriyle olan ilişkilerini şöyle özetleyebiliriz:
– Su & Enerji: Su, enerji üretiminde yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Hidroelektrik santrallerinde, termik santrallerdeki (kömür, nükleer vs) soğutma işlemlerinde ve biyoyakıt yetiştirme tesislerinde en gerekli ve en çok kullanılan maddelerden biridir. Öte yandan, suyu işlemek ve dağıtmak, atık suyu arıtmak, yeraltı sularını pompalamak ve deniz suyunu tuzdan arındırmak için de enerji gereklidir.
– Gıda & Enerji: Enerji, suyun pompalanmasından gıdanın işlenmesine, taşınmasına ve soğutulmasına kadar tüm tarımsal gıda tedarik zinciri boyunca kullanılan en temel girdidir. Bununla birlikte, biyoyakıt tedariki veya büyük güneş enerjisi santralleri kurulumlarında, gıda üretimi için arazi kullanımıyla ilgili sorunlar ortaya çıkabilmektedir.
– Su & Gıda: Su, tüm tarımsal gıda tedarik zincirinin en temel bileşendir. Fakat öte yandan tarımsal faaliyetlerdeki yoğunlaşma su kalitesini olumsuz etkileyebilmektedir.
Nexus yaklaşımı, bu alanlar arasında sürdürülebilir sinerjiler oluşturmak ve aralarındaki karşılıklı değişimleri etkin bir şekilde yönetmek için sektörler arasındaki bağlantıların analiz edilmesi gerektiğini savunmaktadır Bu da sektörler arasında entegre ve koordineli bir yaklaşım benimsenerek yapılabilir. Zira, gıda, su ve enerji sektörleri aynı kıt kaynaklar için bir bakıma rekabet halindedir ve mevcut fırsatları değerlendirmek için aralarında çıkar çatışması oluşabilmektedir. Çevresel sürdürülebilirlik, bu çıkarların tamamı aynı paydada birleştirilip uzlaştırılabildiği zaman gerçekleşebilir.
Nexus yaklaşımının faydalarını şöyle özetleyebiliriz:
-Ekonomik faydalar:
–>Ekonomik faaliyetlerin orta ve uzun vadeli uygulanabilirliğinin artması
–>İklim değişikliği karşısında dayanıklılık
–>Sel ve kuraklık risklerinin ve ilgili maliyetlerin azalması
–>Tarım ve turizm sektörlerinde daha fazla katma değer
–>Kaynakların tüketiminde verimliliğin artması
–>Altyapının kullanımı ve optimize edilmiş ticaret ve inovasyon
– Bölgesel iş birliği ve jeopolitik faydalar:
–>Yeni sınır ötesi anlaşmaların, ortak düzenlemelerin ve protokollerin kabul edilmesi,
–>Mal, hizmet ve iş gücü için bölgesel pazarların geliştirilmesi
–>Sınır ötesi yatırımlar dahil olmak üzere ortak kaynakların yönetiminde güçlendirilmiş iş birliği çalışmalarının artması
– Sosyal ve çevresel faydalar:
–>Sürdürülebilir kalkınma hedefleriyle ilgili farkındalığın artması ve paydaşların teşviki
–>Kamu sağlığının iyileştirilmesi
–>Yeni istihdam alanlarının yaratılması
–>Su ve sanitasyon hizmetlerinin iyileştirilmesi
– Ekosistemlerin ve habitatların geri kazanılması
Dilek AŞAN – Taksim Danışmanlık / dilek@taksimdanismanlik.com – www.dilekasan.com
