Kategori : ELEKTRİK ENERJİSİ, ENERJİ GÜNDEMİ - Tarih : 23 Nisan 2024
Bir yağı ultra yüksek gerilimli elektrikli ekipmanda kullanmaya uygun kılan nedir? Süper Sınıf ile ilişkili üstün özelliklere sahip olması çok önemli. Jayme Nunes bunun nedenini açıklıyor.
Bir yağı ultra yüksek gerilimli elektrikli ekipmanda kullanmaya uygun kılan nedir? Süper Sınıf ile ilişkili üstün özelliklere sahip olması çok önemli. Jayme Nunes bunun nedenini açıklıyor.
Nynas’ın Trafo Yalıtım Uzmanı Jayme Nunes, “Dünya genelinde büyük HVDC projeleri için NYTRO 10XN yağı seçiliyor ve UHV ölçü trafolarında ise NYTRO 4000X tercih ediliyor” diyor.
Bu iki Nynas ürünü de seçkin bir yağ grubuna aittir, bunlar Süper Sınıf yağlardır. Bu tür yağlar, modern Yüksek Gerilim Doğru Akım (HVDC) güç aktarım sistemlerinde kullanılan ultra yüksek gerilim (UHV) ekipmanı için yalıtım sıvılarından beklenen üstün özelliklere sahiptir. HVDC sistemleri giderek daha yaygın hale geliyor ve elektriği uzun mesafelere taşımayı daha güvenli, daha kolay ve daha verimli hale getiriyor.
“Fakat bu ekipman son derece pahalıdır ve uzun bir süre boyunca her an güvenilir ve ulaşılabilir olması gerekir. Yalıtım ve soğutma için kullanılan yağın çok yüksek elektriksel ve termal strese sürekli olarak maruz kalmaya dayanıklı olması gereklidir” diyor.
Süper sınıf yağlar için standartlaştırılmış bir şartname bulunmadığı için Jayme Nunes ve Nynas’taki meslektaşları, UHV ekipmanında kullanım için gereken yağ özelliklerini inceledi ve bir önem sırası oluşturdu. Düşük viskozite ve viskozite indeksi, oluşturdukları listenin ilk sırasına yerleşti.
Nunes, “Yalıtım sıvılarının, ekipman içinde üretilen ısının mümkün olduğunca fazlasını dağıtabilmesi için yüksek sıcaklıkta düşük viskoziteye sahip olması gerekiyor. Sıcaklık, trafonun kullanım ömrü üzerinde büyük bir etkiye sahiptir ve çalışma sıcaklığı ne kadar düşük olursa, kullanım ömrü o kadar uzun olur,” diye açıklıyor.
UHV gereksinim listesindeki bir diğer önemli kriter de elektriksel özelliklerdir. Burada, naftenik süper sınıf yağlar, özellikle dielektrik kayıp faktörü, elektrostatik yükleme eğilimi ve kısmi boşalmalardaki davranış açısından iyi performans sergiler.
Jayme Nunes, “Naftenik yağlar, en verimli trafo tasarımlarını mümkün kılar ve bu da onları pazardaki yalıtım sıvıları arasında en uygun seçenek haline getirir” diye belirtiyor.
Soğutma etkisi – ısı transferi
Mükemmel yağ ısı transferi, daha iyi performans ve daha az kayıp sağlar
Düşük viskozite indeksi, daha yüksek sıcaklıklarda düşük viskozite ve bu sayede daha iyi ısı transfer kapasitesi anlamına gelir.
Üstün çözüm
Naftenik yağlar, alternatif yalıtım sıvılarına göre pek çok avantaj sunar. UHV ekipmanında kullanım için en önemli özelliklerden birisi ısı transfer kapasitesidir çünkü elektrikli ekipmanın yaşlanması, trafonun çalışma sıcaklığı ile doğrudan bağlantılıdır. Nynas’ta araştırmacılar tarafından yürütülen karşılaştırmalı inceleme çalışmaları, parafinik yağların ve esterlerin trafoları naftenik yağlar kadar verimli soğutmadığını ve bu nedenle aynı düzeyde termal koruma sağlamayacağını ortaya koyar. Naftenik yağlar, yüksek sıcaklıklarda düşük viskozitede olmalarını sağlayan düşük viskozite indeksine sahiptir ve bu da yalıtım yağının trafo içinde kolaylıkla hareket ederek ısıyı verimli bir şekilde dağıtmasını sağlar.
Naftenik yağlar, alternatif yalıtım sıvılarına göre çeşitli avantajlar sunar. UHV ekipmanında kullanım için en önemli özelliklerden biri ısı transfer kapasitesidir, çünkü elektrikli ekipmanın eskimesi doğrudan transformatörün çalışma sıcaklığı ile ilgilidir. Nynas’taki araştırmacılar tarafından yürütülen karşılaştırmalı araştırmalar, parafinik yağların ve esterlerin transformatörleri naftenik yağlar kadar verimli bir şekilde soğutmadığını ve bu nedenle aynı düzeyde termal koruma sağlamayacağını göstermektedir. Naftenik yağların düşük viskozite indeksi vardır, bu da yüksek sıcaklıklarda daha düşük viskoziteye neden olur, bu da yalıtım yağının transformatörün içinde kolayca hareket etmesini sağlayarak ısıyı verimli bir şekilde dağıtır.
Jayme Nunes
Kıdemli Teknik Danışman, Nynas
Jayme, IEEE, ASTM, Cigré, ABNT ve ANCE gibi çok sayıda uluslararası teknik komitede Nynas’ı temsil ediyor. Nynas’a 2007 yılında katıldı.
