Günümüzde güneş enerjisi dünyanın en önemli enerji kaynaklarından birisi olup çevre açısından temiz bir enerji kaynağı olma özelliğini taşıdığı için yenilenebilir enerji kaynakları içinde ön plana çıkmaktadır. Türkiye’de ve dünyada elektrik enerjisine olan ihtiyaç sürekli olarak artış gösterirken bu ihtiyacı karşılamaya yönelik santrallerin verimliliği önem arz etmektedir. Güneş Enerjisi Santrallerinin (GES) ömrü yaklaşık 25 yıl üzerinde olmakta ve santrallerin verimliliğini olabildiğince maksimum seviyede tutulması gerekir.
Güneş Enerjisi Santrallerinin (GES) verimliliğini üretilen enerjideki kayıplar belirlemekte kayıpları çevresel koşullardan kurulum şekline, kullanılan malzemeden yapılan işçiliğe, gölgelenme etkisinden tozlanmaya kadar birçok faktöre bağlıdır. Bunun için yatırımı yapacak kişi ve kurulumu yapacak firmalar tarafından olabilecek her durumu en iyi ve etkin şekilde planlama yapmak Güneş Enerjisi Santrallerinin verimliliği için çok büyük bir önem teşkil etmektedir. Çünkü verimli güneş panelleri ne kadar çok elektrik üretirse işletmeler de o kadar çok enerjiyi şebekeye kazandırmaktadır. Güneş enerjisi santrallerinde kullanılan ekipmanın elverişli ortam koşullarında ve yüzeylerinin temizlenmesiyle nominal güçlerini üreterek verimli çalışırlar. Bu verimlilik oranını yakalamak için toz, kir gibi dış etkenlerden de korumak gerekir. Panellerin temizliği düzenli bir şekilde yapılmadığında panellerdeki verimlilik %30′ a kadar düşebilmektedir. Panel temizleme yöntemleri ise şu şekildedir;
Nano Temizleme Ürünleri: Nano kaplama sayesinde paneller su ve kiri tutmamaktadır. Dönemsel yağışlar ve rüzgar gibi dış etmenler sayesinde oluşan hava akımı sayesinde kolayca temizlenebilmektedir.
Ultra De İyonize Saf Su ile Temizleme: Demineralizasyon (De İyonizasyon) su içerisindeki minerallerin yani katyon ve anyon iyonlarının giderilmesi işlemine denir. Demineralize su derece yüksek kalitede bir sudur. Ham su içerisindeki iyon miktarı suyun yükü olarak tanımlanır. Gelen ham su, içerisinde reçine dolgusu bulunan iyon değiştiricilerden geçer. Ham su katyonik yüklerini katyon değiştirici reçinelere bağlı (H) iyonu ile daha sonrada anyonik yüklerini (Cl,SO₄,HCO₃,SiO₂…) anyon değiştirici reçinelere bağlı (OH) iyonu ile değiştirirler. Böylece istenilen oranda demineralize edilerek (iyonlarından ayrılarak) sistemden çıkarlar. Bu iyon yüklerini alan reçineler bir süre sonra doygunluk noktasına ulaşırlar yani tükenirler. Tükenen reçinelerin yeniden tazelenmesi (tuttukları iyonlardan temizlenmesi) işlemine ise “rejenerasyon” denir. Suyun besleyiciliği yoktur. Bu nedenle yakınındaki bitkileri besleyerek büyümesini sağlamaz. Fırça seçimi yapılırken kalın uçlu fırça yerine ince uçlu fırça tercih edilmelidir. Çünkü kalın uçlu fırça yüzeyi mikro düzeyde çizebilmektedir. Zamanla çizilen yerlere biriken toz,kir vb. maddeler bu alanlara yerleşir. Bu da verimliliği etkilemektedir.
Panel Temizleme Robotları: Panellerin temizliği içinde üretilmiş olan robotlar mevcuttur. Bu robotlar sayesinde panelin yıkanması ve kurulaması otomatik olarak yapılmaktadır. Günümüzde son geliştirilen temizlik işini yapan robot türü güneş enerjisiyle çalışıyor. Bu robotlar sayesinde bir güneş santrali kendi kendini temizleyebilmektedir. Temizlik işleminde mikro fiber bezler kullanılmakta ve herhangi bir sıvı kullanılmadan sadece hava akımı gerçekleştirilmektedir.
Otomatik Şekilde Kendini Temizleme Teknolojisi: Birçok ticari kuruluşun ve kamu kurumlarının en çok talep ettikleri panel türüdür. Sistem ElectroDynamic System (EDS) olarak adlandırılan sistem panel içine gömülmüş ya da şeffaf ve ince bir film tabakasının yapıştırılmış olan kendi kendini temizleyebilen teknolojidir. Tüm işlem bir kaç saniye içinde ve panelin kendi üretmiş olduğu 1/100’den de az çok küçük bir enerji ile gerçekleştirilmektedir. Son üretilen ElectroDynamic System (EDS)’de sistem programlanabilir ve toz olup olmadığını kendisi tespit edip temizleme işlemini yapmaktadır. Bu teknolojinin fikri her alet ve cihazın icadında tabiattan ilham alındığı gibi insan vücudundaki organların kendi kendini temizlemesinden esinlenerek yapılmıştır. Sistem karlı, yağmurlu havalarda da test edilmiş ve %90’ın üzerinde bir performans göstererek panelin ürettiği gerilim değerini %100’e ulaştırmaktadır.
Beyza ERSAN – Enerji Sistemleri Mühendisi – ersannbeyza@gmail.com
Dilara SAKAOĞLU – PR & Yenilenebilir Enerji Teknisyeni – dilara.sakaoglu@enerjigazetesi.ist